Fahamu mji mpya unaoibuka kutoka jangwani - Fastestsmm News Swahili
Chanzo cha picha, Jack Pearson
Jangwa Nyeusi huwapa wageni mamilioni ya miaka ya historia ya asili na ya binadamu - lakini yote haya yanaweza kubadilika na mipango ya kujenga mji mkuu mpya kwenye ukingo wa jangwa hilo.
Tulikuwa kilomita 30 nje ya Qasr Mushash, kituo cha kale cha mpaka cha Warumi kwenye viunga vya mashariki mwa Amman na eneo la mji mkuu mpya wa Jordan unaopendekezwa.
Milima ya Levant ilikuwa imegeuka kuwa jangwa tambarare, jeusi la volkeno. Ghafla, ndege isiyo na rubani ya kijeshi ilisonga mbele, labda ikiwa njiani kuchunguza uwanja wa vita mahali fulani karibu na Iraq au Syria.
Dakika chache barabarani kulikuwa na Hifadhi ya Ardhi Oevu ya Azraq na Hifadhi ya Wanyamapori ya Shaumari , ambapo tulianza kuziona ndege za kijeshi za mizigo zikiruka juu ya upeo wa macho.
Hili ni Jangwa Nyeusi la Jordan, pia linajulikana kama Harrat al-Sham, mpaka kwa njia zaidi ya moja.
Mazingira magumu, yanasimulia hadithi ya ustaarabu wa zamani na wa sasa ambao wamejaribu kuudhibiti. Magofu ya Kirumi, miundo ya zege iliyokamilishwa nusu, kambi za kijeshi za kisasa na kambi za wakimbizi zimejaa barabara kuu.
Na kupita sehemu fulani, jangwa linameza ishara yoyote ya wanadamu; hakuna mtu anayeishi hapa isipokuwa Bedouins wahamaji, ambao huzurura kati ya " kite za uwindaji " za neolithic (uzio wa wanyama uliowekwa na wawindaji wa kabla ya historia maelfu ya miaka mapema) na maandishi ya kale ya Kisafaitic, yaliyoandikwa kwa lahaja ya Kiarabu ambayo ilitangulia kuibuka kwa Uislamu.
Ingawa si maarufu kuliko vivutio vingine vya Jordani kama Petra na Nguzo za Hekima , Jangwa Nyeusi huwapa wageni mamilioni ya miaka ya historia ya asili na ya binadamu, ikiwa ni pamoja na ardhi oevu ya kupendeza katika jangwa inayolishwa na oasis dhaifu.
Hata hivyo, hii inaweza kubadilika kama serikali ya Jordan itafanikiwa kutimiza matakwa yake.
Mradi wa Jiji Jipya unalenga kuunda mji mkuu wa pili kwenye ukingo wa Jangwa Nyeusi ifikapo mwaka wa 2050, kwa kutumia ardhi ya bei nafuu kuwavuta wakazi wa Amman kutoka katikati mwa jiji lenye msongamano mkubwa.
Baadhi ya wataalam wana mashaka na mpango huo ; Chanzo pekee cha maji katika Jangwa Nyeusi, Azraq Oasis, hapo awali kilikauka kwa sababu ya kutumia maji kupita kiasi na ilibidi kufufuliwa kwa njia ya bandia.
Chanzo cha picha, Jack Pearson
Mradi huo unaweza kubadilisha milele mandhari nzuri, yenye mvuto wa Jangwa Nyeusi. Au, kwa kuzingatia ugumu wa Jordan katika usambazaji wa maji, Jiji Jipya linaweza kuwa ukumbusho mwingine ulioachwa wa ukali wa jangwa.
Ufalme wa kisasa wa Jordani sio taifa la kwanza kujaribu kuweka eneo hili. Jangwa Nyeusi lina "majumba ya jangwa", safu ya miundo iliyojengwa kati ya enzi za Warumi na Waislam wa mapema. (Jina lao la Kiarabu, qasr , linatokana na mzizi uleule wa Kilatini kama "ngome".) Je, madhumuni yao yalikuwa nini hasa - au kama wote walikuwa na madhumuni sawa - ni swali lililojadiliwa na wanaakiolojia.
Hapo zamani za kale, Jangwa Nyeusi lilikuwa kwenye mpaka kati ya Milki ya Kirumi na Uajemi na lilishuhudia mapigano makali ya karibu karne tano kabla ya ukhalifa wa Kiislamu kuyasukuma mataifa yote mawili makubwa nje ya eneo hilo.
Majumba ya jangwani yanaweza kuwa vituo vya kijeshi, vituo vya biashara, nyumba za kulala wageni au mchanganyiko wa zote tatu.
Katika karatasi ya 2016 , mwanaakiolojia Karin Bartl alibainisha kuwa nafasi za majumba ya jangwani huenda zikawa njia za wasafiri. Wakiwa wamepangwa pamoja, waliruhusu "matembezi ya starehe ya siku nzima kwenye njia ya takriban kilomita 100 kati ya Amman na chemchemi ya Azraq," aliandika.
Kwa maneno mengine, vituo vya zamani vinaweza kuwa kama vituo vya kisasa vya huduma vya barabara ambavyo watalii sasa hutumia kuvuka barabara kuu - ingawa safari leo inachukua masaa badala ya siku.
Chanzo cha picha, Robert Harding/Alamy
Hadi nyakati za kisasa, eneo hilo lilitawaliwa na wahamaji wa Bedouin, wakiunganishwa na idadi ndogo ya walowezi wa Druze na Chechen ambao walitoka mahali pengine katika Milki ya Ottoman hadi Oasis ya Azraq katika Karne ya 19.
Uwepo wa Bedouin "ulikuwa uwepo wa kisiasa", kulingana na Dk Murad Kalaldeh, mhadhiri katika idara ya usanifu katika Chuo Kikuu cha Al-Balqa Applied huko Jordan. "Wabedui hawakupenda kuacha eneo hili kubwa bila kudhibitiwa."
Kudhibiti hata ardhi tupu kuliwapa makabila kujiinua juu ya vyanzo vya maji na njia za misafara - iwe kwa biashara, kampeni za kijeshi au Hija. Miji kama vile makazi ya Druze na Chechen huko Azraq ilikua "kuhudumia Wabedui", ikiwapa bidhaa za viwandani na mahitaji mengine, Kalaldeh aliongeza.
Tulipotoka zaidi jangwani, miji hiyo ilitoweka kabisa, ikiacha tu maeneo ya kambi ya Wabedui na watalii wajanja zaidi. Hata katika jangwa lenye kina kirefu, hata hivyo, kuna ishara za makao ya kale ya kibinadamu. Kanda hiyo ina alama ya maandishi ya miamba ya Safaitic na kite za uwindaji.
Sanaa ya mwamba ni "makumbusho ya wazi ambayo huandika historia ya mababu zetu," alisema Rawan Al Adwan, msanii wa Jordan ambaye kazi yake imechochewa na maandishi haya tangu alipokutana nayo mwaka wa 2003 wakati akifanya kazi katika Jumba la Makumbusho ya Akiolojia ya Jordan .
Chanzo cha picha, Jack Pearson
Maandishi pia yanaonyesha ulimwengu tofauti, usio na ukame, maelezo ya Al Adwan. Sanaa ya miamba inaonyesha simba, farasi na mbuni katika maeneo ambayo wanyama hao hawapatikani tena kutokana na kuwinda kupita kiasi na mabadiliko ya hali ya hewa.
Mabadiliko ya mazingira yamefanywa kuwa makubwa zaidi katika miongo michache iliyopita na ukuaji wa haraka wa idadi ya watu wa Jordan.
Jordan, mojawapo ya nchi zenye uhaba mkubwa wa maji duniani, imefurika vyanzo vyake vya maji kiasi kwamba miili ya maji karibu na Azraq Oasis, hata baada ya kusukuma maji kwa njia ya kiholela kwenye ardhi oevu, iko katika 0.04% tu ya ukubwa wao wa kihistoria .
Mengi ya maji yamesukumwa ili kuhudumia Amman, ambayo idadi yake iliongezeka maradufu kutoka 1975 hadi 2000 na tena kati ya 2000 na 2020. Takriban robo ya maji ya mji mkuu sasa yanatoka Azraq.
Ongezeko hilo hilo la idadi ya watu pia limedhoofisha miundombinu, na Mradi wa Jiji Jipya unalenga kuunda njia mbadala yenye ufanisi zaidi na isiyo na watu wengi kwa mji mkuu. Ikiwa yote yatapangwa, wizara za serikali pia zitahamishwa kutoka Amman hadi katika jiji kuu jipya.
Rufaa ya Jiji Jipya iko katika utupu kabisa wa nchi. Kalaldeh anasema kwamba sehemu hii mahususi ya Jangwa Nyeusi ni mojawapo ya maeneo yaliyo na "ushawishi mdogo wa kikabila [wa Bedouin]" uliosalia.
Chanzo cha picha, Jack Pearson
Kwa kuwa eneo hilo halina watu wengi, mamlaka inapanga kufadhili mradi kwa kuwapa watengenezaji vifurushi vya ardhi tupu ya bei nafuu. Msemaji wa serikali Faisal al-Shboul ameambia vyombo vya habari vya ndani kwamba serikali haitalazimika kuchukua mikopo yoyote ili kujenga Jiji Jipya.
Kalaldeh anasema kuwa mpango huo unakinzana kwa sababu utupu huo pia unamaanisha ukosefu wa "shughuli maalum za eneo" ambazo zinaweza kuvutia wawekezaji: hakuna maliasili ya kutumia, hakuna maeneo makubwa ya viwanda kutoa huduma, hakuna maji ya chini ya ardhi kwa kilimo. Badala yake, anaamini kuwa serikali inapaswa kuzingatia kupanua miji ambayo tayari ipo mikoani.
Kwa kweli, thamani ya Jangwa Nyeusi inaweza kutoka kwa kuiacha bila kuguswa. Jangwa la mashariki ni nyumbani kwa hifadhi nne kati ya 12 za asili za Jordan - na sehemu kubwa ya uzuri wa asili wa nchi.
Hifadhi ya Wanyamapori ya Shaumari ina paa, paa na idadi ya mwisho inayojulikana ya oryxes wa Arabia huko Yordani. Nyati wa majini na ndege wanaohama hukusanyika katika Oasis ya Azraq iliyo karibu, wakidumishwa na maji machache ambayo yanarudishwa kwenye maeneo yaliyohifadhiwa kila mwaka.
Chanzo cha picha, Jack Pearson
Upitaji wa oasis na zaidi katika jangwa ni Hifadhi ya Mazingira ya Dahek, inayojulikana kwa maandishi yake ya kale ya Kisafaiti na vile vile buti zake nyeupe zenye kustaajabisha ambazo hutofautisha mashamba ya madini ya basalt meusi ya Jangwa hilo.
Al Adwan anaamini kwamba umbali sana wa maandishi ya Wasafaitic - ambayo yanahitaji njia ya nje kupitia jangwa - huwafanya kuwa kivutio cha kuvutia kwa watalii wajasiri, mradi tu yamehifadhiwa vizuri.
Azraq Oasis ilikuwa kubwa kiasi kwamba Wajordan kutoka mji mkuu walichukua safari za siku kwenda kuvua na kuogelea huko. Walakini, kusukuma maji kupita kiasi kulimaanisha kuwa oasis ilikuwa imeisha kabisa ifikapo 1993.
Jumuiya ya Kifalme ya Uhifadhi wa Mazingira inataka angalau kurejesha ardhioevu hadi 10% ya ukubwa wao wa kihistoria, na, kulingana na ishara zilizowekwa kwenye hifadhi ya ardhioevu, Wizara ya maji imekubali kusukuma karibu meta za ujazo milioni 1.5 za maji kwenye chemchemi ya maji kwa mwaka ili kusaidia kupona.
Yordani imepasuka kati ya misukumo miwili kuelekea Jangwa Nyeusi: kuinyonya au kuihifadhi. Utalii labda ni njia ya kati, kuruhusu nchi kufaidika kifedha kutokana na juhudi zake za mazingira.
Tukiwa tumesimama kwenye eneo lililokauka la Jiji Jipya, mabaki ya uzio wa Azraq Oasis na maelfu ya miaka ya magofu yaliyotengenezwa na mwanadamu katika Jangwa Nyeusi, tulielewa ukali wa mazingira. Lakini pia tuliona uvumilivu wa watu wachache wanaoishi ndani na karibu na jangwa, na ambao wanajaribu kuiita nyumbani.